40 dagentijd 2024
Nergens voor weglopen
Dag 28 Zaterdag 16 maart
Entartene Kunst IV: Max Beckmann 1884-1950
Max Beckmann 1884-1950 was één van de meest gehate kunstenaars in de ogen van Adolf Hitler. Aanvankelijk was er weinig aan te merken op Beckmann. Als jonge man was hij ervan overtuigd dat de oorlog die Keizer Wilhelm in 1914 was aangegaan een gerechtvaardigde oorlog was. Sterker nog, Beckmann meldde zich vrijwillig aan als hospik in het leger en zag de gevolgen van de loopgravenoorlog van dichtbij als verpleger aan verschillende fronten. Beckmann kwam getraumatiseerd en gedesillusioneerd uit de Eerste Wereldoorlog terug. Dat was ook terug te zien in zijn kunst. Eén van de bekendste schilderijen die Beckmann schilderde net na het einde van de Eerste Wereldoorlog is het schilderij ‘Die Nacht’ waarin de zinloosheid van de oorlog sterk naar voren komt. Over het schilderij zei hij: ‘Ik heb willen laten zien dat het lijden in de oorlog geen enkel doel dient. Er is geen glorie te behalen, voor niemand niet. In een oorlog komen zowel agressors als slachtoffers in de hoek te staan waar klappen vallen en uiteindelijk is er voor niemand een uitweg.’
Die visie op oorlog en de manier van schilderen waren een doorn in het oog van Adolf Hitler. Zijn kunst werd dan ook als Entartene Kunst bestempeld in 1937. Max Beckmann vluchtte in datzelfde jaar naar Amsterdam waar hij aan het Rokin een atelier opende. Hij overleefde de oorlogsjaren in Amsterdam en vertrok kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog naar de Verenigde Staten, waar hij woonde tot aan zijn dood. Een schilder dus die eerst niet wegliep voor de oorlog en later er niet voor wegliep die oorlog te bekritiseren.
Bijdrage door Bertjan van de Lagemaat